Bu makale; 1913 yılında (1329), İstanbul’da, Tefeyyüz Matbaası tarafından yayınlanan, Ali Tevfik’in “Mufassal Memalik-i Osmaniye’nin Coğrafyası” adlı kitabın, 312-342 sayfalarından “Hüdâvendigâr Vilayeti, Karesi ve Biga (Kal’a-yı Sultaniye) Mutasarrıflıkları” bölümünden, aslına uygun kalınarak, Günümüz Türkçesi’ne çevrilip, sadeleştirilerek hazırlanmıştır.
BİGA (KAL’A-YI SULTANİYE) MUTASARRIFLIĞI
Biga ve diğer adıyla Kal’a-yı Sultaniye Mutasarrıflığı, Karesi Mutasarrıflığı’nın yakınında yer alarak kuzeyi Marmara denizi ile Kal’a-yı Sultaniye Boğazı’na ve batısı Adalar Denizi’ne sahildir. Güneybatı nihayetinde Anadolu yarımadasının en batı noktası olan Baba Burnu teşkil eder. Seniçe Burnu dahi Kal’a-yı Sultaniye Boğazı’nın Adalar Denizi cihetinde bir çıkıntı hasıl etmiştir.
Yüzölçümü 7000 km².olarak , nüfus miktarı dahi 140.000’den aşkındır.
Biga Mutasarrıflığı arazisi düzlük olup, yalnız güneyinde Edremit körfezi mevcuttur. Bu körfezin kuzeyinde Kaz dağı ve Biga kasabası etrafında Aladağ adındaki dağ vardır.
Marmara Denizi’ne su veren Kocaçay denilen Kaz dağı suyu ve önceki adıyla Garanik ve Adalar Denizi’ne akan Köse deresi, mutasarrıflığın nehirleri arasında sayılır.
Bunlardan Kocaçay, Kazdağı eteklerinden doğan ve sağ ve solundan bir takım dereleri alır ve Biga kasabası yanından geçer.
Köse deresi dahi Baba Burnu kuzeyinde denize dökülür. Kal’a-yı Sultaniye Mutasarrıflığı arazisi münbit ve mahsuldar olup, her çeşit tarım ürünleri yetişir. Bununla beraber Adalar Denizi cihetinde palamut ağaçları çoktur. Zeytin ağaçlarının dahi çokluğundan dolayı zeytinyağı mebzuldür. Oralarda âlâ üzüm dahi hasıl olur.
Bu sancak dahilinde imal edilen halıları sağlamlığı ile bilinir ve çanak, çömlek edavatı meşhurdur. Lakin tuz imalini değiştirmedikleri cihetle tevcihat-ı amiye zayi ve gayb etmiştir.
İdari Yapısı
İşbu mutasarrıflık Biga, Lapseki, Ezine, Ayvacık kazalarını müştemildir. Mutassarrıfı Kal’a-yı Sultaniye şehrinde (Bugünkü Çanakkale), oturup, İzmit Mutasarrıfı gibi Sancağı idare etmektedir. Adı geçen kazalardan Biga kazası birinci ve diğerleri üçüncü sınıf kaymakamlıkları ile idare edilmektedir
Ayvacık Kasabası
Kızılca Tuzla denilen Ayvacık kazasının idare merkezi olarak makro livanın güney semtinde ve 15 saat kadar uzağındadır. Kazanın 76 köyü olup arazisi münbittir. Başlıca ürünleri çeşitli hububat ile palamut, zeytin ve üzümden ibarettir.
??????? ????? ::: Kızılcatuzla
Mukataan